مدرسه چهارباغ اصفهان مدرسه که در گذشته آن را مدرسه‌ی سلطانی و مدرسه‌ی مادر شاه نیز می‌نامیدند، در زمان سلطنت شاه سلطان حسین، آخرین پادشاه حکومت صفوی ساخته شده است.شاید بارها در خیابان چهارباغ اصفهان قدم زده و از مقابل مدرسه چهارباغ بی‌توجه عبور کرده باشید. شاید هم گوشه چشمی به این بنا داشته‌اید و کنار سکوی جلوی درِ ورودی، در محاصره کاشی‌های زیبا عکسی به یادگار گرفته‌اید. اما بد نیست بدانید این بنای تاریخی، اوج شکوه معماری دوره صفویه است.
ساخت این بنا در سال ۱۱۱۶ هجری قمری آغاز شده و در سال ۱۱۲۶ هجری قمری به پایان رسیده است. این بنا در واقع آخرین بنای باشکوه ساخته شده در عصر صفوی است که برای تدریس علوم دینی به طلاب ساخته شده است .
درختان کهنسال چنار و جوی آبی که در میان آن جریان دارد، جلوه‌ی بی‌نظیری به زیبایی‌های معماری و کاشی‌کاری‌های دیدنی این بنا داده است .
این مدرسه را مدرسه‌ی سلطان می‌نامند چرا که در زمان شاه سلطان حسین ساخته شده است. از آنجایی که این مدرسه در خیابان چهارباغ قرار دارد به آن مدرسه‌ی چهارباغ می‌گویند و چون مادر شاه سلطان حسین چند کاروانسرا و بازار و نهاد اقتصادی را وقف این مدرسه کرده است، گاه این مدرسه را با نام مدرسه‌ی مادر شاه می‌خوانند .
مدرسه‌ی چهارباغ، چهار ایوان دارد. نمای خارجی عمارت شامل یک سردر بلند و باشکوه و هفده طاق نمای دو طبقه‌ی آجری در اطراف آن است. کاشی‌های ریز و ظریف، مقرنس‌های پر نقش و نگار و خطوط مختلف، سر در ساختمان و ورودی بنا را به زیبایی هر چه تمام‌تر زینت داده‌اند .
کتیبه‌ی سردر به خط نستعلیق سفید و روی زمینه‌ی کاشی لاجوردی نگاشته شده و تاریخ ۱۱۱۲ هجری قمری بر آن حک شده است. این کتیبه را عبدالرحیم جزایری کتابت نموده است .
معماری اصفهانی مدرسه چهارباغ
این نهر شعبه‌ای از زاینده‌رود است. در فاصله بین ایوان‌ها هم ۱۲۰ حجره برای طلاب در دو طبقه قرار دارد. اغلب اين حجره‌ها نقشه يکسانی دارند. هریک از حجره‌های مدرسه از يک اتاق نشيمن در جلو، قسمتی به‌صورت صندوقخانه در عقب و بخشی به نام بالاخانه تشکيل شده‌اند.
دو دهانه‌ی سردر با کاشی‌های فیروزه‌ای تزئین شده و بر روی دو پایه سنگ مرمری، گلدانی به شکل بسیار زیبا قرار گرفته است. در طرفین سر در دو سکوی مرمری بسیار نفیس و عالی وجود دارد .
در اصلی مدرسه که با طلا و نقره تزئین شده، نمونه‌ی بارز هنر زرگری و قلم‌زنی است که در دوران صفویه به نهایت تعالی و تکامل خود رسیده است بر دو لنگه چپ و راست این در به خط نستعلیق بسیار زیبا و به صورت برجسته، اشعاری نوشته شده است. خطاط این اشعار، محمد صالح اصفهانی خوشنویس برجسته‌ی عصر صفوی است .
قسمت داخلی مدرسه شامل هشتی، ورودی، حیاط داخلی، گنبد، مناره و اتاق‌ها است. زیباترین قسمت مدرسه از نظر کاشی‌کاری، هشتی ورودی آن است.
ایوان‌ها و حجره‌های صحن چهار ایوان مدرسه رو به باغی پر درخت قرار گرفته‌اند که جویباری از میان آن می‌گذرد. این نهر فرشادی نام دارد. (در اصفهان این گونه نهرها را مادی می‌گویند).
مادی فرشادی، شعبه‌ای از زاینده‌رود است. صحن مدرسه‌ی چهارباغ، نمونه‌ی کامل یک معماری درون‌گرا و بومی به شمار می‌رود . حجره‌هایی که در دو طبقه و در فواصل ایوان‌های مدرسه ساخته شده‌اند به سکونت طلاب علوم دینی اختصاص داشته است.
اکثر این حجره‌ها دارای نقشه‌ی یکسانی هستند که از یک اتاق نشیمن در جلو و قسمتی به صورت صندوقخانه در عقب و قسمتی به نام بالاخانه تشکیل می‌شود. در جلوی این حجره‌ها ایوان زیبایی قرار دارد .
در بخش شمالی مدرسه، ایوان شمالی با دهانه‌ا‌ی نسبتا عریض و ارتفاع زیاد قرار دارد که در جبهه‌ی مقابل آن، گنبد و مناره‌های ایوان جنوبی دیده می‌شود. کتیبه فوقانی داخل گنبد به خط عبدالرحیم جزایری خوشنویس عصر صفویه است .
تمامی سطوح داخلی بنا به قطعات کوچکی تقسیم می‌شود که با کاشی تزئین شده است. منبر دوازده پله مدرسه که یکپارچه از سنگ مرمر ساخته شده از بهترین نمونه‌های هنر حجاری و سنگ‌تراشی آن روزگار است. در کنار این منبر، محراب نفیس و بسیار زیبای مدرسه قرار دارد که کتیبه‌ی بالای محراب و منبر نیز به خط عبدالرحیم جزایری است .
شبستان مسقف مدرسه‌ی چهارباغ که در ضلع شرقی مدرسه واقع شده با درب منبت‌کاری بسیار نفیسی به محوطه‌ی زیر گنبد وصل می‌شود. در این شبستان، سه محراب وجود دارد که کتیبه‌های اطراف آنها را محمد مۆمن الحسینی به سال ۱۱۱۸ هجری کتابت کرده است .
سنگاب ها
سنگاب ظرف سنگی بزرگی است که در گذشته آن را از آب پر می‌کردند و برای وضوگرفتن یا آشامیدن از آن استفاده می‌کردند. محل نصب سنگاب معمولا در حیاط مسجد یا امامزاده بوده است ولی بر حسب نیاز در سایر مکانهای عمومی هم از آن استفاده می‌کرده‌اند .
اولی، سنگاب سرسرای ورودی از جنس سنگ پارسی است و بر روی آن کتیبه‌ی صلوات بر چهارده معصوم به خط ثلث برجسته در لوحه‌های کوچکی کنده‌کاری شده است. همچنین بر طبق کتیبه، سنگاب در ماه شعبان سال ۱۱۱۰ (قمری) توسط سنگ‌تراشی به نام «محمد طاهر» ساخته شده است. در وسط دو لوح آخر، عبارات زیر به خط نستعلیق دیده می‌شود .
اولین استاد مدرسه چهارباغ اصفهان
سلطان حسین همچنین از خاتون آبادی خواست تا به عنوان مدرّس مدرسه، نخستین درس را آغاز کند، اما وی برای احترام و رعایت مقام علمی آقاجمال الدین خوانساری از او خواست که اولین درس را بگوید و سپس خود برخی کتابهای فقه و اصول را تدریس کرد.
هدف از تأسیس این مدرسه، چنان که از وقف نامه آن برمی‌آید، تعلیم علوم دینی بود، اما متولی بر تعظیم برخی شعائر، همچون برگزاری مجالس مذهبی در وفیات و اعیاد و افطار و احیا در رمضان، تأکید فراوان داشته و صدها تومان از درآمد موقوفات را به این امور اختصاص داده است .
حجره‌ای نیز به نام سلطان حسین در این مدرسه ساخته شده بود که شاه‌گاه در آن جلوس و تدریس می‌کرد یا هنگام سرکشی به مدرسه در آن فرود می‌آمد انتساب این حجره به شاه حاکی از اهمیت مدرسه سلطانی نزد اوست.
از مدرّسان مشهور مدرسه چهارباغ، علاوه بر میر محمدباقر خاتون آبادی و فرزندش میرمحمد که در ۱۱۲۳ به نیابت از او و پس از وفات پدر در ۱۱۲۷ رسما مدرّس مدرسه شد میرمعصوم خاتون آبادی(متوفی ۱۱۵۵(و میرابوالقاسم مدرّس خاتون آبادی (متوفی ۱۲۰۳) بودند .
سبک معماری این بنا به شیوه اصفهانی است. مدرسه چهارباغ از نوع مدارس چهار ایوانی بوده و قسمت داخلی مدرسه هشتی، ورودی، حياط داخلی، گنبد، مناره و حجره دارد. از وسط حیاط مدرسه، نهری به نام فرشادی عبور می‌کند.
نگاهی گذرا به برخی خدماتی که توسط مهمانداران و پرسنل تشریفات در قطارهای 5 ستاره فدک ارائه می شود:
[stextbox id=’info’ direction=’rtl’]
- سرو نوشیدنی خوشامدگویی (Welcome Drink) که شامل نوشیدنیهای سنتی و سرد می‌باشند.
- سرو صبحانه یا عصرانه برحسب ساعت حرکت قطار و زمان رسیدن آن به مقصد
- سرو پیش غذا / سرو غذای اصلی گرم به همراه نوشیدنیهای انتخابی / سرو دسر
- ارائه نوشیدنی گرم و سرد برحسب درخواست، به صورت نامحدود(چای، نسکافه)
[/stextbox]
همچنین می توانید در هر لحظه از شبانه روز برای خرید بلیط قطار فدک از صفحه اصلی سایت استفاده نمایید.
قطار فدک رمز یک سفر با کیفیت می باشد.
[stextbox id=’info’ direction=’rtl’]
در صورت نیاز می توانید با شماره زیر با ما در ارتباط باشید
[/stextbox]
