میدان آزادی با مساحت 50 هزار مترمربع دومین میدان بزرگ کشور است که در مرکز آن برج آزادی قرار گرفته است. بی‌شک برج آزادی به‌عنوان یک بنای یادمان شهری است که مهارت معمار آن بسیار هنرمندانه در تمام قسمتهای آن به نمایش گذاشته شده است. این برج با هدف به نمایش گذاشتن پیشینه تاریخی، فرهنگی و هنری سرزمینمان و به‌عنوان نماد پایتخت ایران توسط حسین امانت طراحی شده است.
برج آزادی به ارتفاع 50 متر و در 4 طبقه ساخته شده است که تمام عناصر آن بهصورت متقارن کنار هم قرارگرفته‌اند. بدنه ساختمان با الهام از معماری دوران هخامنشی، ساسانی و صفویه با رنگ سفید و شیارهای آبی فیروزه‌ای مزین شده است. بخش اصلی این بنا در سی ماه طراحی و سرانجام در 24 مهر 1350 این اثر هنری عظیم افتتاح شد. سایر بخش‌های جانبی این بنا در سال 1353 هجری شمسی مورد بهره‌برداری قرار گرفت. موزه برج آزادی در مجموعه فرهنگی هنری برج آزادی و در طبقه‌ی زیرین برج قرار دارد. در موزه برج آزادی اشیایی از دوره هخامنشی، اشکالی و ساسانی و همچنین فرش‌ها و تابلوهای نقاشی از دوره‌های اسلامی نگهداری می‌شود. با ما همراه باشید تا بیشتر با قسمتهای مختلف موزه برج آزادی آشنا شوید.
سرفصل‌های عنوان‌شده در این مقاله عبارت‌اند از:
- طراحی ساختمان برج آزادی
- مجموعه فرهنگی هنری برج آزادی
- قسمتهای مختلف برج آزادی
طراحی ساختمان برج آزادی
در سال 1343 هجری شمسی دولت ساخت بنایی یادمانی به‌عنوان دروازه غربی استان تهران را در مجاورت فرودگاه مهرآباد در دستور کار خود قرار داد. ساخت این بنای مدرن که اصالت هنر ایرانی کاملاً در آن رعایت شده است از 11 آبان 1348 آغاز شد و سرانجام در تاریخ 24 مهر 1350 به مدت 30 ماه پایان یافت. سپس با ساخته شدن سایر قسمتهای برج در سال 53 این بنا در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است. این بنا که با نام برج شهیاد بهره‌برداری شد در سال 1357 پس از پیروزی انقلاب اسلامی در برنامه استقبال امام خمینی از پاریس به تهران به میدان آزادی تغییر نام یافت.
این برج که بهصورت دو صفحه متقارن در ساختاری متقارن و سازمان‌دهی شده، طراحی شده متشکل از 4 ستون است که در بالا به هم متصل شده و چهار طاق را تشکیل می‌دهند. طاق بالایی برج الهام گرفته از سبک اسلامی و طاق پایینی مشابه طاق کسری طراحی شده است. ارتفاع برج از سطح میدان 45 متر است و بدنه‌ی اصلی آن از بتن مسلح است که با 25 هزار قطعه سنگ مرمر معادن جوشقان اصفهان و در 15 هزار شکل مختلف پوشش داده شده است. برای ساخت درب‌های اصلی برج از گرانیت همدان استفاده شده و سنگ‌های طبقه همکف و سایر طبقات برج از معدن مروارید کردستان استخراج شده است.
مجموعه فرهنگی هنری برج آزادی
مجموعه فرهنگی هنری برج آزادی با مساحت 5000 مترمربع یک مجموعه فرهنگی است که در بخش زیرین برج آزادی قرار گرفته و از بخش‌هایی چون موزه برج آزادی، کتابخانه، نگارخانه، سالن برگزاری کنسرت و تئاتر تشکیل شده است. مجموعه فرهنگی هنری برج آزادی همزمان با افتتاح برج آزادی در سال 1349 بهره‌برداری شده است که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی تحت نظارت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اداره می‌شد. بعد از تشکیل بنیاد فارابی در سال 1382 این مجموعه فرهنگی هنری تحت مدیریت این سازمان به فعالیت خود ادامه می‌دهد.
قسمتهای مختلف برج آزادی
برج شهیاد یا همان برج آزادی که برای یادبود جشن‌های 2500 ساله شاهنشاهی طراحی و ساخته شد از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است. ورودی اصلی برج 5 متر پایین‌تر از سطح زمین قرار دارد. در طبقات زیرین این بنا سالن ایران‌شناسی، سالن تشریفات، گذرگاه پیشینیان، موزه برج آزادی یا همان تالار کهن، تالار آینه، نگارخانه اقوام، نگارخانه بوستان، سالن نمایش، راهروی فن‌آوری و پایگاه دانستنی‌ها و یک سینمای کوچک قرار دارد. نگهبانی و بلیت‌فروشی در ضلع شمالی، سالن ایران‌شناسی و گذرگاه پیشین در ضلع شرقی و سالن تشریفات در ضلع جنوبی واقع شده‌اند. برای دسترسی به طبقات فوقانی برج می‌توانید سوار بر آسانسور شوید و یا 277 پله را بالا بروید.
سالن ایران‌شناسی با امکانات سمعی و بصری جهت آشنایی بازدیدکنندگان با ویژگی‌های اقلیمی، فرهنگی و اقتصادی استان‌های مختلف ایران شکل گرفته است. سالن کنفرانس برج که اغلب برای برگزاری مراسم تشریفات سران فرهنگی کشورهای مختلف جهان و همچنین کنفرانس‌های خبری مورد استفاده قرار می‌گیرد از دیوارهای بتنی سفیدرنگ تشکیل شده که با تیشه‌کاری حک شده‌اند. در راهروی ورودی برج درب‌های سنگی‌ای به چشم می‌خورند که به قسمت گذرگاه پیشینیان مربوط می‌شود. این بخش دارای 4 ویترین بزرگ دیواری است که آثار باستانی و اشیاء نفیس دوره‌های مختلف تاریخی در آن قرار داده شده‌اند.
تالار کهن یا موزه برج آزادی که در بخش زیرین برج قرار دارد متشکل از 25 ویترین ثابت است که آثار موزه و اشیا نفیس در آن به نمایش گذاشته شده‌اند. چهار پایه برج در چهار گوشه موزه برج آزادی واقع شده‌اند و در رئوس پلان این بخش از برج دو دستگاه آسانسور و پله بهصورت متقارن قرار داده شده است. در مجاورت موزه برج آزادی تالار آینه قرار دارد که در 12 غرفه طرح‌های حجمی و تصاویر نمادین، شهرسازی، صنعت نفت، محیط‌زیست و حیات‌وحش را به نمایش می‌گذارد. در ضلع شمالی تالار آینه نگارخانه، در ضلع شرقی آن کتابخانه و در ضلع جنوبی بخش اداری برج قرار داده شده‌اند. بعد از بازدید تالار آینه به راهروی فن‌آوری هدایت خواهید شد که می‌توانید جاذبه‌های فن‌آوری مدرن نظیر روبات پیانیست، سامانه تصویری هوشمند، پایگاه دانستنی‌ها و روبات پاسخگو را ببینید.
برج آزادی با تأکید بر هنر و معماری ایرانی در سال 1349 ساخته شده است و با اضافه شدن بخش‌های دیگر آن ازجمله موزه برج آزادی، تالار آینه، نگارخانه، سالن ایران‌شناسی، سالن تشریفات، راهروی فن‌آوری و سالن نمایش در سال 1353 رسماً در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. موزه برج آزادی که در بخش زیرین برج آزادی قرار دارد حاوی آثاری از دوران هخامنشی، اشکانی و ساسانی و فرش‌ها و تابلوهایی از دوره‌های اسلامی است.
