ارگ بم تا پیش از زمستان ۱۳۸۲ بزرگترین سازه خشتی جهان محسوب می‌شد. این سازه متاسفانه در ۵ دی ماه ۱۳۸۲ بر اثر زلزله شدید بم کاملا تخریب و تبدیل به ویرانه شد. اما، پروژه بازسازی آن جزو اصلی‌ترین سیاست‌های سازمان میراث فرهنگی کشور قرار گرفت؛ به گونه‌ای که در زمان نگارش این مطلب، این سازه خشتی حتی از قبل هم زیباتر شده و جلوه‌گاه شهر بم محسوب می‌شود و هر گردشگری در سفر به استان کرمان، قطعا نمی‌تواند از بازدید این بنای باستانی که شکوه تاریخ ایران را به همراه دارد، بگذرد.
تاریخچه ارگ بم
شهر بم و بناهای تاریخی آن سال‌های سال است که در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. این ارگ تاریخی در مسیر اصلی جاده ابریشم قرار گرفته و تاریخ ساخت آن به ۵۰۰ سال پیش از میلاد مسیح بازمی‌گردد. جالب است بدانید که این سازه تا قرن ۱۹ میلادی نیز مورد استفاده قرار می‌گرفت که به یک باره به دلایل نامعلوم استفاده از آن ممنوع شد.
البته در خصوص تاریخ ساخت این بنا اختلاف نظرهای متعددی وجود دارد؛ برخی آن را به دوره اشکانیان و حتی قبل از دوره هخامنشی ربط می‌دهند و برخی نیز تاریخ ساخت آن را به دوره قاجار و سلجوقی می‌دانند. با توجه به این که این بنا از دوره قاجار خالی از سکنه شده، نشانه‌ها حاکی از آن است که تاریخ ساخت آن به دوره هخامنشی بازمی‌گردد. از معماری بنا نیز می‌توان دریافت که این سبک از معماری مربوط به نیمه دوم هزاره قبل از میلاد است.
بازسازی ارگ بم
۱۵ سال از گذشت زلزله مخوف شهر بم می‌گذرد؛ در این سال‌ها سازمان میراث فرهنگی کشور با تلاش‌های بی‌وقفه خود موفق به مرمت ارگ تاریخی شهر بم شده است؛ به گونه‌ای که گردشگران با دیدن دروازه اصلی ارگ، بسیار شگفت زده شده و گویی هیچ زلزله‌ای این بنای تاریخی را تبدیل به ویرانه نکرده بوده است. فرایند بازسازی ارگ طوری انجام شده است که هیچ خشت اضافه‌ای بر خشت‌های قبلی افزوده نشده و تمام معماری مجموعه به مانند قبل حفظ شود؛ با این تفاوت که تنها خشت‌ها از نظر ظاهری به صورت نو و بازسازی شده جلوه می‌دهند.
اکنون، تمامی مسیرها بازسازی شده و امکان تردد بسیار راحت‌تر از قبل شده است. همچنین، مقاومت بنا مطابق با استانداردهای روز بدون از بین رفتن ماهیت تاریخی آن به طور قابل ملاحظه‌ای افزایش پیدا کرده و هیچ اثری از بازسازی در آن دیده نمی‌شود. همین امر موجب شده است تا گردشگران به مانند قبل از این سازه تاریخی دیدن کنند.
معماری مجموعه ارگ بم
این مجموعه به منظور جلوگیری از نفوذ دشمن و برقراری امنیت شهر به شکل دژی عظیم و مستحکم ساخته شده که ارگ اصلی در مرکز آن قرار گرفته است. مصالح به کار برده شده در آن عمدتا از ملات، گل رس، خشت خام، لاشه سنگ و کاه بوده و هر کدام به طور استادانه بنا نهاده شده‌اند. به همین دلیل است که این بنای خشتی بیش از ۲۵۰۰ سال اسکلت اصلی خود را حفظ کرده است. مساحت کلی مجموعه بیش از ۱۸۰ هزار متر مربع بوده و دیوارهای آن بیش از ۷ متر ارتفاع دارند.
از مهمترین ویژگی‌های معماری این مجموعه می‌توان به دو بخشی بودن سازه‌ها اشاره کرد؛ به گونه‌ای که ارگ اصلی و اطراف آن ماهیت حکومتی داشته و سایر قسمت‌ها به عنوان مناطق رعیت نشین محسوب می‌شوند. امری که موجب شده است تا به خوبی زندگی ایران باستان را درک کرد و با مشاهده این مجموعه به حال و هوای آن دوره رفت.
عجایب شگفت انگیز درباره ارگ بم
شاید با خود بپرسید که مردم شهر در گرمای شدید کرمان چگونه زندگی می‌کردند؟ در واقع معماری عمارت‌ها به گونه‌ای است که هر کدام دارای بادگیر بوده و باد را از جهات مختلف به درون عمارت‌ها هدایت می‌کنند. این کار باعث می‌شود تا یک کولر طبیعی در شهر ایجاد شود و گرمای هوا تا حد زیادی کاهش یابد. دروازه اصلی شهر نیز در مکانی قرار گرفته است تا بادهای شدید از این مسیر به خارج مجموعه هدایت شوند. شایان ذکر است که برای خنک‌تر شدن دمای هوا از حوضچه‌های کوچکی در مسیر باد استفاده می‌شد که این امر نشان از سبک معماری فوق‌العاده ارگ بم دارد.
از دیگر عجایب این مجموعه باید به سیستم مخفی آبرسانی شهر اشاره کرده. در کاوش‌های صورت گرفته مشخص شده است که در محیط دروازه اسپیکان که در شمال غربی ارگ واقع شده، سیستم‌های آبرسانی شگفت‌انگیزی یافت شده است. وجود دو رشته قنات در مجموعه به معماران این امکان را داده بود تا آن را به دو رشته مجزا تقسیم کرده و آن را از طریق تنبوشه به ساختمان شترگلو که در خندق غربی بنا شده به میان ارگ اصلی هدایت کنند. وجود یک حمام عمومی در این منطقه موجب شده بود تا مردم شهر از آن برای استحمام استفاده کنند.
وجود برج و باروی منحصربفرد
اطراف شهر توسط یک برج و باروی بسیار بزرگ محصور شده است. این حصار توسط ۲۹ برج دیدبانی بلند حفاظت شده که هر کدام در فاصله‌های نامعین اما زیبا بر فراز و نشیب تپه‌های ارگ بم واقع شده‌اند. این برج‌های دیدبانی دارای روزنه‌هایی برای رصد کردن شهر هستند که به نوبه خود بسیار منحصربفرد می‌باشند؛ به گونه‌ای که برای برج‌های دیدبانی یک سطح مقطع ذوزنقه‌ای شکل لحاظ شده که این امر میدان دید نگهبانان را گسترده می‌کرد.
دروازه‌ها
دروازه‌های شهر به طور دقیق و اصولی در مکان‌های خاصی از مجموعه قرار گرفته‌اند. این دروازه‌ها مطابق با نیازهای دفاعی و طبقاتی ساخته شده‌اند. جالب است که حصار اولیه شهر دارای ۴ دروازه بزرگ بوده که هر کدام زیبای منحصربفردی به مجموعه شهر بخشیده‌اند.
امکانات دفاعی شگفت انگیز
وجود خندق‌های متعدد در این مجموعه هوش و ذکاوت معماران ایران باستان را به رخ می‌کشد. شاید استفاده از خندق را بتوان در طوب تاریخ مختص به ایرانیان دانست که در این ارگ نیز ظرافت‌های ساخت آن به وضوح دیده می‌شود. این خندق در زمان‌های گذشته در مسیر یک نهر روان احداث شده بود.
سخن پایانی
ارگ بم را باید جلوه‌گاه زیبایی‌های شهر کرمان دانست. این مجموعه حتی پس از زلزله شدید بم نیز استوار بوده و سالانه حجم انبوهی از گردشگران برای بازدید به آن جا سفر می‌کنند. شما می‌توانید هم به صورت شخصی و هم با تورهای گردشگری ارزان به این مجموعه سر بزنید و از دیدن عظمت تاریخ ایران لذت ببرید.
نگاهی گذرا به برخی خدماتی که توسط مهمانداران و پرسنل تشریفات در قطارهای ۵ ستاره فدک ارائه می شود:
[stextbox id=’info’ direction=’rtl’]
- سرو پیش غذا / غذای اصلی گرم به همراه نوشیدنیهای انتخابی / و دسر
- ارائه نوشیدنی گرم و سرد برحسب درخواست، به صورت نامحدود(چای، نسکافه)
- ارائه سرویس خواب با کیفیت بالا و متمایزنسبت به سایرقطارها
- مجهز به سیستم صوتی و تصویری پیشرفته IPTV با قابلیتهایی از قبیل انتخاب از طیف متنوعی از فیلمها، انتخاب موسیقی و نمایش ادعیه
[/stextbox]
همچنین می توانید در هر لحظه از شبانه روز برای خرید بلیط قطار فدک از صفحه اصلی سایت استفاده نمایید.
قطار فدک رمز یک سفر با کیفیت می باشد.
[stextbox id=’info’ direction=’rtl’]
در صورت نیاز می توانید با شماره زیر با ما در ارتباط باشید
[/stextbox]
