اگر گذرتان به روستای چهار برج مشهد خورده باشد بی‌شک محله‌ی چهار برج را هم دیده‌اید، محله‌ای کوچک با مردمانی صمیمی که بخشش و کرامت را از امام هشتم دارند و جوانمردی را از مولای متقیان علی علیه‌السلام، چراکه در دل این محله‌ی باصفا و قدیمی زورخانه‌ای نیز وجود دارد که اگرچه امروزه به‌عنوان موزه شناخته می‌شود اما هنوز هم محلی برای تجمع مردانی از جنس جوانمردی و قدرت است. موزه شه لافتی که به‌عنوان اولین موزه آیین و هنرهای پهلوانی از آن یاد می‌شود، با نام موزه آئین‌های پهلوانی شه لافتی نیز شناخته می‌شود.
موزه‌ای جمع‌وجور که درب ورودی کوچکی دارد و برای ورود به زورخانه باید سر خود را خم کنید تا یادتان بماند اولین قانون جوانمردی تواضع است و پیرو آئین پهلوانی باید از غرور به دور باشد، دری که روی آن شعر زیبایی از سعدی نیز نقش بسته است:
« ز گردن فرازان تواضع نکوست گدا گر تواضع کند خوی اوست »
همین بیت کوتاه به‌خوبی رسم جوانمردی اهالی زورخانه‌های ایران را نشان می‌دهد، نه‌فقط زورخانه شه لافتی که تمام زورخانه‌های ایران بر مبنای راه و رسم علی(علیه‌السلام) بنا گشته‌اند و مردانگی را در تواضع و افتادگی می‌بینند.
حتی داخل موزه شه لافتی و روی دیوار‌های آن نیز ابیاتی در مدح پیامبر اسلام و پسرعموی گرامی ایشان نوشته‌شده تا گویای عشقی باشد که در دل اهالی زورخانه جاری است و نشان مردانی باشد که در تلاش هستند ادامه‌دهنده‌ی راه علی باشند و وام‌دار جوانمردی از ایشان.
جالب است بدانید که زورخانه یکی از ابداعات جالب ما ایرانی‌ها است. سنت‌های باستانی ایران و نوع ورزش‌های خاصی که برخی پهلوانان برای سلامت جسمی و حفظ قدرت خود انجام می‌دادند آرام‌آرام سبب شد پهلوانان هر شهر و محلی گرد هم آمده و مکانی را به‌عنوان زورخانه در نظر بگیرند تا علاوه بر این‌که ورزش‌ها به‌صورت منسجم انجام شود، مکانی هم برای زورآزمایی با دیگر پهلوانان وجود داشته باشد.
در این مقاله نیز از میان تمام زورخانه‌های بزرگ و معروف کشور، زورخانه شه لافتی مشهد را انتخاب کرده‌ایم تا معرفی کوتاه و اجمالی راجع به آن داشته باشیم. علاوه بر تاریخچه‌ای کوتاه در خصوص این مکان که از آثار تاریخی خراسان است، به کسب اطلاعاتی درباره‌ی اشیایی که در این موزه قرار دارد و دیگر مکان‌های گردشگری در نزدیکی آن نیز خواهیم پرداخت.
سرفصل‌های عنوان‌شده در این مقاله عبارت‌اند از:
-
تاریخچه موزه شه لافتی
-
شکل کلی موزه شه لافتی مشهد
-
در موزه شه لافتی مشهد چه چیزهایی قرار دارد؟
-
موزه شه لافتی کجاست؟
تاریخچه موزه شه لافتی
پهلوان رستم با نام اصلی علی‌اکبر قاسمی، که خود از جوانمردان و پهلوانان زمان خودش بود، در تلاشی چهل‌وپنج ساله به نقاط مختلف ایران سفر کرد. او در سفر خود علاوه بر دیدن از زورخانه‌ها، منزل‌به‌منزل به خانه‌ی جوانمردان هر شهر و دیار رفت و در خلل همین دیدارها، خاطرات، وسایل، عکس‌ها و اشیای به‌جامانده از هر عیار و پهلوانی را جمع‌آوری کرد.
ایشان علاوه بر خود ایران به هفده کشور جهان نیز سفر کردند و سعی نمودند پهلوانانی که از این مرزوبوم رفته بودند را پیداکرده و صحبتی با آن‌ها نیز داشته باشند، درنهایت از همه‌ی آن‌ها نیز خواسته بود در صورت تمایل وسیله‌ای را به‌عنوان یادگاری به موزه‌ای که قصد تأسیس آن را دارد اهدا کنند.
موزه‌ای که پهلوان رستم وعده‌ی تأسیس آن را داده بود سرانجام در سال 1368 با هزینه‌ی شخصی خودش افتتاح شد و به موزه شه لافتی معروف گردید که امروزه با عنوان موزه آئین‌های پهلوانی شه لافتی نیز شناخته می‌شود.
شکل کلی موزه شه لافتی مشهد
موزه شه لافتی در مکانی به مساحت 2000 مترمربع ساخته‌شده و دو بخش جدا از هم به نام‌های موزه گود زورخانه و موزه عیارخانه دارد.
در بخش ابتدایی که گود زورخانه نامیده می‌شود، ورزش‌های باستانی در همه‌ی ایام هفته انجام‌شده و ورزشکاران محل همه‌روزه در آنجا دور هم جمع می‌شوند، صدای مرشد است و رخصت‌هایی که برای ورود به گود گرفته می‌شود.
«به نام خداوند آیین مهر
به یزدان ماه و کیان و سپهر
به این گود و میدان که دارد نشان از علی
بگو از دل و جان علی یا علی»
گفتنی است که مرشد هنوز هم خود پهلوان رستم است و به گفته‌ی خودش پنجاه سال است که با اشعاری از شاهنامه مرشدی می‌کند. تماشای شور و حال خاصی که اجرای زنده‌ی این بخش دارد خالی از لطف نیست و بی‌شک تجربه‌ای دوست‌داشتنی را برایتان رقم خواهد بود.
در حال حاضر نیز در گوشه به گوشه‌ی گود زورخانه وسایل قدیمی چون کباده‌های مربوط به برخی پهلوانان نامی، میل و تخته‌شنا قرار داده شده است.
بخش دیگر این موزه عیارخانه است، اینجا معماری مطابق با عیارخانه‌های قدیم داشته و بافت سنتی خود را حفظ کرده است. در یک تعریف جامع از عیارخانه باید گفت محلی بوده که عیاران و پهلوانان هر زورخانه‌ای در آنجا به تزکیه‌ی نفس و تربیت روح می‌پرداختند و در اصطلاح چله نشینی می‌کردند.
عیارخانه خود هشت جایگاه دارد که هرکدام برای گروه خاصی در نظر گرفته شده است، چهار جایگاه برای پهلوانانی که در محله‌های دروازه خبوشان، طایران، رزان و مرو زندگی می‌کنند، دو جایگاه دیگر که مخصوص سادات علوی و رضوی است و دو ضلع آخر که مرشدان و افراد اهل دین و ایمان در آنجا می‌نشینند.
جلسه‌های مهم و گرفتن تصمیم‌های حیاتی نیز در همین مکان انجام می‌شود. اکنون نیز لباس‌ها، عکس‌ها و وسایل قدیمی پهلوانان و عیاران در جاهای مختلف عیارخانه به چشم می‌خورد که بسیار جالب و دیدنی هستند.
علاوه بر این دو بخش اصلی، در موزه شه لافتی بخش دیگری نیز وجود دارد که از آن صرفاً به‌عنوان نمایشگاه استفاده می‌شود و به کاروانسرای قدیمی مشهور است. این قسمت مخصوص بازدیدکنندگان آماده‌شده و افراد را با شرایط زندگی در کاروانسراهای زمان‌های قدیم آشنا می‌کند.
در موزه شه لافتی مشهد چه چیزهایی قرار دارد؟
شاید برایتان جالب و تعجب‌برانگیز باشد که بدانید که در این موزه حتی کفش و چکش و میخ هم به نمایش گذاشته‌شده! خود پهلوان رستم می‌خندد و می‌گوید: «کجای کاری آقاجان، حتی اولین تلویزیون و رادیویی که به مشهد آورده شد هم پیش ما در موزه شه لافتی قرار دارد.»
علاوه بر تمام وسایل قدیمی که هر یک در دل خود خاطراتی دارند و کهنگی‌شان نشان از سرگذشتی دارد که روزی صاحبانشان از سر گذرانده‌اند، عکس‌هایی نیز مربوط به پهلوانان قدیمی روی دیوار نصب‌شده که گاهی تصویرهای سیاه‌وسفید نیز میانشان دیده می‌شود.
از دیگر ویژگی‌هایی که باعث می‌شود فضای موزه برای بازدیدکنندگان خسته‌کننده نباشد، پرداختن به موضوعات مختلفی به جزء آیین و سبک زندگی پهلوانی است. پهلوان رستم در دیدارهای خود تحفه‌های مختلفی برای موزه آورده بود که میان آن‌ها قالیچه‌ها، گلیم‌های قدیمی و حتی کفش و لباس‌های پهلوانان نامی کشور نیز دیده می‌شود.
هر یک از این وسایل به خواست خود پهلوانان و به انتخاب خودشان به موزه اهداشده و هرکس برای اشیای که به موزه بخشیده دلیل خاص خودش را دارد.
موزه شه لافتی کجاست؟
رسم و رسومات پهلوانانی مدت‌هاست که در بسیاری از شهرها به دست فراموشی سپرده شده است اما به لطف تلاش‌های پهلوان رستم موزه شه لافتی هنوز هم همان آئین پهلوانی پیشین خود را دارد و شاگردان زیادی را تربیت می‌کند.
با این تفاسیر اگر فکر می‌کنید که در بین آثار تاریخی خراسان علاقه‌مند به دیدن این مکان شده‌اید و دوست دارید آدرس دقیق موزه را داشته باشید، کافی است سری به شهر توس زده و به خیابان شاهنامه توس یا همان بلوار شاهنامه بروید.
برای پیدا کردن آدرس موزه شه لافتی مشهد در ابتدای بلوار شاهنامه تابلوی روستای چهاربرج را خواهید دید و از آنجا به‌راحتی می‌توانید محله‌ی چهاربرج را پیداکرده و سراغ موزه شه لافتی و پهلوان رستم را بگیرید. بی‌شک کسی نیست که پهلوان نامی و جوانمرد محله‌ی چهاربرج را نشناسد.
آدرس دقیق موزه شه لافتی: مشهد، روستای چهار برج، جاده آرامگاه، بلوار شناهنامه، محله چهار برج، بهار 24.
علاوه بر این در فاصله‌ی کمی از این محله یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی خراسان یعنی آرامگاه فردوسی قرار دارد، بنابراین می‌توانید با یک تیر دو نشان بزنید. راستی چرا یک تیر و دونشان؟ یک تیر و چند نشان! چراکه می‌توانید در محله‌ی چهارباغ علاوه بر بازدید موزه شه لافتی از یخبندان طبیعی و خانه‌ی اربابی نیز دیدن کنید و لذت سفر خود را دوچندان نمایید.
خانه‌ی اربابی یکی دیگر از آثار تاریخی خراسان است تقریباً یک قرن قدمت دارد و به ثبت آثار ملی نیز رسیده است. این بنای زیبا و تاریخی در اواخر دوره‌ی قاجار ساخته‌شده، بنایی کهن و بسیار بزرگ که مساحتی چهار هزار مترمربعی دارد و به زیبایی هرچه‌تمام‌تر قد برافراشته تا هنر معماری ایران را به رخ بکشد.
یخبندان تاریخی چهاربرج نیز چون خانه‌ی اربابی در زمان قاجار ساخته‌شده و از نکات قابل‌توجه آن استفاده از چوب برای ساخت یک سازه‌ی آبی است، بنایی که 10 متر طول و 12 متر ارتفاع دارد. بنایی عام‌المنفعه که در گذشته‌های نه‌چندان دور یخ موردنیاز ساکنین اطراف را تأمین می‌کرد.
درنهایت باید خاطرنشان کرد هر یک از این مکان‌ها با فاصله‌ی کمی از هم واقع‌شده‌اند و دیدن هیچ‌کدام خالی از لطف نیست، البته که برخی از گردشگران از کج‌ومعوج بودن راه منتهی به موزه شه لافتی شکایت دارند اما هیچ خوشی بی‌زحمت حاصل نمی‌شود قطعاً توشه‌ای که از آنجا با خود برمی‌دارید و تاریخی که چون برگی پیش روی خود مشاهده خواهید کرد ارزش این مقدار از سختی را هم خواهد داشت.
به یاد داشته باشید تاریخ لوحی است در دستان ما که تنها با اهمیت دادن به آن می‌توان این لوح را سالم و بدون کم و کاستی به دست آیندگان سپرد. پس در حفظ میراث گران‌بهایی که به دستان ما داده شده کوشا باشیم و برای نسل بعد امانت‌دار خوبی باقی بمانیم، باشد که آیندگان نیز از ما به جوانمردی و نیکی یاد کنند.
نگاهی گذرا به برخی خدماتی که توسط مهمانداران و پرسنل تشریفات در قطارهای 5 ستاره فدک ارائه می شود:
[stextbox id=’info’ direction=’rtl’]
- ارائه نوشیدنی گرم و سرد برحسب درخواست، به صورت نامحدود(چای، نسکافه)
- ارائه سرویس خواب با کیفیت بالا و متمایزنسبت به سایرقطارها و سایر کلاس‌های پنج ستاره (ضمن شستشوی روزانه کلیه اقلام مورد استفاده مسافرین و ارائه به شکل وکیوم)
- مجهز به سیستم صوتی و تصویری پیشرفته IPTVبا قابلیتهایی از قبیل انتخاب از طیف متنوعی از فیلمها، انتخاب موسیقی و نمایش ادعیه
- قابلیت احضار مهماندار از طریق سیستم داخل کوپه و نمایش اطلاعات موقعیت مکانی قطار، سرعت، فاصله تا ایستگاه مقصد و ایستگاه پایانی، اعلام وضعیت آب و هوا در نمایشگرهای داخل کوپه
[/stextbox]
همچنین می توانید در هر لحظه از شبانه روز برای خرید بلیط قطار فدک از صفحه اصلی سایت استفاده نمایید.
قطار فدک رمز یک سفر با کیفیت می باشد.
[stextbox id=’info’ direction=’rtl’]
در صورت نیاز می توانید با شماره زیر با ما در ارتباط باشید
[/stextbox]
