راستش را بخواهید، خرید سوغاتی در مشهد گاهی به اندازه پیدا کردن جای پارک دور حرم، کار سختی است. وقتی وارد بازارهایی مثل بازار رضا میشوید، صدها مغازه را میبینید که همه ظاهری شبیه به هم دارند. این زعفران با آن یکی چه فرقی دارد؟ کدام زرشک تازهتر است؟ هم دوست دارید بهترین یادگاری را برای عزیزانتان بخرید، هم نگران هستید که در این شلوغی، جنس تقلبی به شما بفروشند یا چیزی را گرانتر از قیمتش حساب کنند.
با خواندن این مقاله از قطار فدک، دیگر نگران خرید سوغات در مشهد نخواهید بود. شما یاد میگیرید که بازارهای مختلف را بشناسید و بدانید برای خرید هر کالا، از زعفران گرفته تا انگشتر، باید سراغ کدام مغازهها بروید تا با خیال راحت خرید کنید؛ بنابراین تا پایان همراه ما باشید.
معرفی بهترین سوغات مشهد
مشهد یکی از مهمترین شهرهای زیارتی ایران است که هر سال بازدیدکنندگان زیادی هم برای زیارت و هم برای تفریح دارد. فرقی نمیکند که چندمین بار است به مشهد سفر میکنید یا چندمین بار است که بلیط قطار مشهد را میخرید و به این شهر میآیید، گشتوگذار در بازارها و خرید سوغاتی همیشه بخش شیرین این سفر است. سوغاتیهای مشهد را میشود به سه گروه اصلی تقسیم کرد.
گروه اول شامل معروفترین سوغاتیهای مشهد، یعنی زعفران، زرشک و نبات است که تقریباً همه مسافران آنها را میخرند. گروه دوم یادگاریهای مذهبی است؛ مثل انگشتر فیروزه و تسبیح و گروه سوم هم کارهای دستی مثل دیزیهای سنگی است که هنر مردم این منطقه را نشان میدهد. در ادامه، هر کدام از این دستهها را با جزئیات بیشتری معرفی میکنیم.
انواع شیرینیهای سنتی مشهد
وقتی حرف از سوغاتیهای خوراکی مشهد میشود، نباید از شیرینیهای سنتی و خوشمزهاش غافل شد. این شیرینیها که در بازارهای شهر به راحتی پیدا میشوند، درست به اندازه زعفران و زرشک، طرفدارهای خودشان را دارند.
جیلی بیلی مشهد
این آبنباتهای رنگارنگ که شبیه دانههای کوچک لوبیا هستند، سوغاتی جدید و پرطرفداری در مشهد به حساب میآیند که بچهها خیلی دوستشان دارند. هر کدام از این دانهها یک پوسته نازک و براق دارد که با گذاشتن در دهان میشکند و شما را به ژله نرم داخلش میرساند.
از نظر سلامتی هم خیال پدر و مادرها راحت است. چون ژلاتین این آبنباتها از گاو تهیه شده و علامت حلال دارد. همچنین در ساختشان از رنگ و طعمدهندههای مصنوعی خبری نیست و طعم میوهایشان طبیعی است.
این آبنباتها هدیه خیلی خوبی برای بچهها و نوجوانهایی هستند که شاید طرفدار سوغاتیهای سنتی مثل زعفران یا نبات نباشند. تنوع طعم و رنگهای شاد این آبنباتها، آنها را به یک سوغاتی جذاب تبدیل کرده است.
نقل مشهدی
نقل یکی از سوغاتیهای معروف و قدیمی مشهد است که در واقع دو بخش اصلی دارد:
- هسته مرکزی
- روکش شیرین
روش ساخت آن به این صورت است که هسته مرکزی (مثلاً یک دانه بادام) را داخل یک دیگ بزرگ در حال چرخش قرار میدهند و به آرامی روی آن شیره شکر میریزند. با چرخش دیگ، لایههای نازک شکر دور هسته جمع شده و روکش سفید و سخت نقل را درست میکنند. همین هسته مرکزی است که انواع مختلف نقل را به وجود میآورد. در بازارهای مشهد، چند نوع معروف آن را پیدا میکنید:
- نقل آجیلی، محبوبترین نوع با مغز کامل بادام، گردو یا پسته
- نقل عطری، با روکش شکری طعمدار از گلاب، زعفران یا هل
- نقل گشنیزی، مدلی سنتی با هسته تخم گشنیز و طعمی متفاوت
- نقل ریز (نقل چایی)، دانههای کوچک بدون مغز، مخصوص شیرین کردن چای
به خاطر همین تنوع در طعم و اندازه، نقل سوغاتی خیلی خوبی است که به راحتی با سلیقههای مختلف جور در میآید و حملونقل آن هم آسان است.
کلوچه زنجبیلی مشهدی
برای کسانی که دنبال یک سوغاتی خوراکی متفاوت و نه چندان شیرین هستند، کلوچه زنجبیلی انتخاب خیلی خوبی است. این کلوچه بافت نرمی دارد و طعم اصلیاش، یک تندی ملایم و خوشایند از زنجبیل است. وجود تکههای گردو هم موقع خوردن، حس خوبی به آدم میدهد.
در پخت این کلوچه از پودر زنجبیل، مغز گردو، زعفران و ماست استفاده میشود که هرکدام وظیفهای دارند. زنجبیل طعم گرم و تندش را میدهد، گردو بافتش را بهتر میکند، زعفران به آن رنگ و عطر میدهد و ماست هم آن را نرمتر میکند. این کلوچه بهترین انتخاب برای کسانی است که طعمهای شیرین و تند را با هم دوست دارند و خوردن آن کنار یک فنجان چای داغ خیلی میچسبد.
قند فوت مشهدی
این قندهای کوچک و رنگی، اسم جالبی دارند: «قند فوت». اسمشان از بافت خیلی سبک و پوکشان میآید. این قندها آنقدر ترد و توخالی هستند که با کوچکترین فشار، حتی یک فوت، خرد و پودر میشوند. برای درست کردن قند فوت، شکر را به روش خاصی میپزند تا حجیم و پوک شود و حالتی شبیه به آبنبات بگیرد. بعد به آن طعمدهندههای مختلفی مثل زعفران یا کاکائو، یا دانههایی مثل کنجد اضافه میکنند.
این قندها جایگزین جالب و متفاوت برای قند معمولی کنار چای هستند. خوبیشان این است که خیلی زود در چای داغ حل میشوند و به خاطر بافت پوکی که دارند، شیرینی ملایمتری نسبت به قند معمولی به نوشیدنی میدهند. در بازارهای مشهد، این قندها را در طعمهای مختلفی پیدا میکنید:
- مدلهای رنگی ساده، جذاب برای بچهها
- مدل کنجدی با طعمی شبیه به آجیل
- مدل زعفرانی، همراه با عطر و رنگ زعفران
- مدل کاکائویی، مناسب برای دوستداران طعم شکلات
شیرینی آلمانی (مربایی) مشهدی
در بازارهای مشهد، کنار سوغاتیهای سنتی، یک شیرینی خیلی معروف و خوشمزه هم پیدا میشود که به آن «شیرینی آلمانی» یا «شیرینی مربایی» میگویند. این شیرینی که خیلیها آن را به اسم «شیرینی مشهدی» هم میشناسند، یکی از شیرینیهای اصلی در مهمانیها و عیدهای مردم این شهر است.
شیرینی آلمانی از دو لایه بیسکویت ترد و کرهای تشکیل شده که بین آنها یک لایه مارمالاد خوشرنگ (معمولاً مارمالاد توتفرنگی یا زردآلو) قرار گرفته است. روی شیرینی را هم معمولاً با شکلات آبشده و پودر پسته یا نارگیل تزیین میکنند. ترکیب طعم کره و شیرینی مارمالاد، یک مزه کلاسیک و دوستداشتنی را به وجود میآورد.
این شیرینی به خاطر ظاهر زیبا و ماندگاری خوبی که دارد، یک سوغاتی عالی به حساب میآید. اگر دنبال یک شیرینی خوشمزه و معروف از خود مشهد هستید که هم برای پذیرایی مناسب باشد و هم بهعنوان هدیه، شیرینی آلمانی بهترین انتخاب است.
شکلات زنجبیلی (گورخری) مشهدی
یکی از سوغاتیهای معروف و قدیمی مشهد که خیلیها با آن خاطره دارند، همین شکلاتهای زنجبیلی است. این شکلاتها که به خاطر خطوط سفید و قهوهای روی آنها، به اسم «شکلات گورخری» یا «شکلات راهراه» هم شناخته میشوند، معروفترین سوغاتی ارزان و خوشمزه مشهد به حساب میآیند.
طعم این شکلات ترکیبی از شیرینی و یک تندی ملایم و دلنشین از زنجبیل است. بافت آن هم نه خیلی نرم است و نه خیلی سفت؛ یک چیزی بین تافی و شکلات. همین طعم خاص و متفاوت، آن را از شکلاتهای دیگر جدا میکند.
شکلات زنجبیلی یک سوغاتی عالی برای کسانی است که طعمهای سنتی و کمی تند را دوست دارند. به خاطر قیمت مناسبی که دارد، خیلیها آن را به مقدار زیاد میخرند و بهعنوان یک هدیه کوچک و خوشمزه به دوستان و همکارانشان هدیه میدهند. پیدا کردنش هم در بازارهای مشهد، به خصوص بازار رضا، خیلی راحت است.
قطاب مشهدی
اگر در قنادیهای مشهد شیرینی قطاب را دیدید، تعجب نکنید. این شیرینی معروف که اصلش برای یزد است، به خاطر طعم خوبش در مشهد هم خیلی پرطرفدار شده و بهعنوان یک سوغات خوشمزه فروخته میشود. این شیرینی کوچک و گرد، دو بخش اصلی دارد. یک لایه خمیر نازک و ترد که دور مواد میانی پیچیده شده و یک روکش از پودر قند که روی آن را کاملاً پوشانده است. مواد میانی قطاب معمولاً از پودر بادام، پودر گردو، پودر قند و هل ساییده شده تشکیل شده است. در بازارهای مشهد، قطاب را در دو مدل اصلی پیدا میکنید:
- قطاب سنتی با روکش پودر قند و ظاهری کاملاً سفید
- قطاب عسلی با روکش شهد یا عسل و تزیین پودر پسته؛ مدلی شیرینتر
قطاب به خاطر اندازه کوچک، طعم دلچسب و ماندگاری خوبی که دارد، یک سوغاتی عالی برای پذیرایی در مهمانیها و یک هدیه دوستداشتنی از مشهد به حساب میآید.
نان قاق مشهد
نان قاق که به آن «نان قندی» هم میگویند، یکی از سوغاتیهای ساده و خوشمزه مشهد است. این نان در واقع یک نوع بیسکویت یا شیرینی خشک، نازک و ترد است که شیرینی خیلی ملایمی دارد. همین کم شیرین بودن، آن را به یک خوراکی عالی برای همراهی با چای تبدیل کرده است.
برای تهیه نان قاق از آرد گندم، شکر، روغن و شیر استفاده میشود و روی آن را قبل از پخت با کنجد میپوشانند. همین کنجدها بعد از پخت، ظاهر و طعم خیلی خوبی به نان میدهند.
نان قاق به خاطر بافت خشک و تردش، ماندگاری زیادی دارد و به این راحتیها خراب نمیشود. برای همین یک سوغاتی عالی برای مسیرهای طولانی است. اگر دنبال یک خوراکی سبک، کمشیرین و با قیمت مناسب میگردید که هم برای صبحانه خوب باشد و هم کنار چای عصرانه بچسبد، نان قاق انتخاب خیلی خوبی است.
خشکبار و میوههای ویژه مشهد
در کنار شیرینیها، بازار مشهد پر از خشکبار و میوههای خشکی است که هم سالم و هم خوشطعم هستند. این خوراکیهای مقوی، گزینههای خیلی خوبی برای سوغات به حساب میآیند. در ادامه به چند مورد از معروفترین آنها اشاره میکنیم.
عناب مشهدی
عناب هم یکی دیگر از سوغاتیهای معروف و پرخاصیت مشهد است. این میوه کوچک و قرمز رنگ، بیشتر در خراسان جنوبی تولید میشود، اما بهترین و درشتترین نوع آن در بازارهای مشهد به فروش میرسد.
در مشهد، عناب را هم به صورت تازه و هم خشکشده پیدا میکنید. عناب تازه بافت نرمی دارد، اما عناب خشک که ماندگاری بیشتری دارد، برای سوغات بردن مناسبتر است. این میوه طعم شیرینی دارد و به خاطر خاصیت آرامشبخشی که دارد، خیلیها آن را بهعنوان یک دمنوش طبیعی استفاده میکنند. هنگام خرید، به اندازه و رنگ عناب دقت کنید. عنابهای درشتتر و خوشرنگتر معمولاً کیفیت بهتری دارند.
آلو بخارای مشهدی
آلو بخارا یکی از خوشمزهترین و معروفترین سوغاتیهای خشکبار مشهد است. این آلو در واقع محصول اصلی شهرهای نزدیک مشهد مثل نیشابور و خرو است. به خاطر همین نزدیکی، همیشه تازهترین و باکیفیتترین آلوها به بازارهای مشهد میرسد و به همین دلیل بهعنوان یکی از سوغات اصلی این شهر شناخته میشود.
آلو بخارای مشهد به خاطر طعم ملس و بافت گوشتیاش خیلی معروف است و در پخت خیلی از غذاهای ایرانی مثل خورشت آلو، مرغ و انواع آشها از آن استفاده میشود. این آلو یک طعمدهنده عالی برای غذا است و بهعنوان یک سوغات کاربردی و خوشمزه، انتخاب خیلی خوبی به حساب میآید.
توت خشک مشهدی
توت خشک محصول خود مشهد و باغهای ییلاقی اطراف آن مثل طرقبه و شاندیز است. درختان توت قدیمی این مناطق، توتهای بسیار شیرین و باکیفیتی تولید میکنند که بعد از خشک شدن، به یکی از بهترین سوغاتیهای این شهر تبدیل میشوند.
توت خشک مشهد به خاطر شیرینی زیاد و طعم کاملاً طبیعیاش معروف است. این شیرینی آنقدر دلچسب است که خیلیها آن را بهعنوان جایگزینی سالم برای قند کنار چای استفاده میکنند. خوبی آن این است که شیرینیاش طبیعی است و هیچ شکر اضافهای ندارد.
این سوغاتی خوشمزه هم بهعنوان یک میانوعده سالم و پرانرژی استفاده میشود و هم در ترکیب آجیلها، طعم خیلی خوبی ایجاد میکند. اگر به دنبال یک سوغاتی سالم، خوشمزه و مقوی از خود مشهد هستید، توت خشک یکی از بهترین انتخابها است.
کشمش مشهدی
کشمش هم یکی دیگر از خشکبارهای معروف و باکیفیت مشهد است. بهترین کشمشهای ایران در شهرستان کاشمر که نزدیک مشهد است، تولید میشود. برای همین، همیشه کشمشهای تازه و درجه یک در بازارهای مشهد پیدا میشود و بهعنوان یکی از سوغاتیهای اصلی این شهر به فروش میرسد. در مشهد، دو نوع اصلی کشمش خیلی معروف است:
- کشمش سبز قلمی با ظاهری کشیده، رنگ سبز و طعمی بسیار شیرین
- کشمش زرد (طلایی) با رنگی روشنتر و طعمی کمی متفاوت
هر دو نوع این کشمشها برای استفاده در آجیل، بهعنوان یک میانوعده سالم و مقوی، یا حتی برای پخت و پز در بعضی غذاها و شیرینیها عالی هستند. کشمش مشهد به خاطر کیفیت بالا و طعم خوبش، سوغاتی سالم و پرطرفداری به حساب میآید.
آجیل مشهدی
در کنار آجیلهای معمولی، در بازارهای مشهد یک نوع آجیل خاص هم پیدا میشود که به آن «آجیل مشهدی» میگویند. این آجیل در واقع یک ترکیب شیرین و خوشمزه از بهترین خشکبارهای خراسان است.
آجیل مشهدی دستور ثابتی ندارد و هر مغازهای ممکن است ترکیب مخصوص خودش را داشته باشد، اما معمولاً شامل مغز گردو، مغز بادام، کشمش، توت خشک، برگه زردآلو و انجیر خشک است. چیزی که این آجیل را خاص میکند، ترکیب طعمهای شیرین و طبیعی این میوههای خشک با مغزها است.
این آجیل بیشتر یک نام بازاری است که به خاطر وجود خشکبار معروف خراسان در آن، به این اسم شناخته میشود. آجیل مشهدی یک سوغات عالی و مقوی است که هم برای پذیرایی از مهمان مناسب است و هم بهعنوان یک میانوعده سالم و پرانرژی کاربرد دارد.
پسته و برگه زردآلو مشهد
در بازارهای خشکبار مشهد، پسته یکی از آن آجیلهای خاص و پرطرفداری است که کیفیت بالای آن زبانزد است. پستههای این منطقه، به خصوص انواع خندان و درشت آن، به خاطر طعم عالی و تازگیشان شهرت دارند. این پسته که بیشتر محصول خراسان است، در مغازههای اطراف حرم و بازار رضا بهعنوان یک سوغات اعیانی و مهم فروخته میشود.
در کنار پسته، برگه زردآلو هم یکی از خوشمزهترین خشکبارهای این منطقه است. برگههای گوشتی و خوشرنگ با طعم ملس و شیرینی که دارند، هم به تنهایی یک میانوعده عالی هستند و هم در پخت انواع خورشت و دسر استفاده میشوند. خلاصه اینکه اگر طرفدار طعمهای ترش و شیرین هستید، این سوغاتی خوشمزه را از دست ندهید.
ادویهها و محصولات گیاهی خاص مشهد
به غیر از خوراکیها و یادگاریهای زینتی، ادویهها و گیاهان دارویی هم سوغاتیهای متفاوت و خیلی کاربردی هستند. خوبی این سوغاتیها این است که تا مدتها در آشپزخانهتان میمانند و هر بار که از آنها استفاده میکنید، یاد سفر مشهد میافتید. در ادامه، با معروفترین ادویههای این شهر آشنا میشویم.
زعفران مشهد
خرید زعفران، اولین و مهمترین کاری است که هر مسافری در مشهد انجام میدهد. خراسان بهعنوان پایتخت زعفران جهان شناخته میشود و شهرهایی مثل قائنات و تربت حیدریه، بهترین زعفران دنیا را تولید میکنند. اما مشهد، مرکز اصلی فروش و بستهبندی این محصول گرانبها است. برای همین، باکیفیتترین و تازهترین زعفرانها را میتوان در بازارهای این شهر پیدا کرد. در بازار، زعفران را در چند نوع اصلی میفروشند که شناخت آنها به شما در خرید کمک میکند:
- زعفران نگین، گرانترین و لوکسترین نوع؛ فقط شامل کلالههای درشت، سالم و تمام قرمز
- زعفران سرگل، رایجترین نوع زعفران؛ کاملاً قرمز، اما با احتمال کمی شکستگی و خردشدگی
- زعفران پوشال، کلالههای قرمز همراه با کمی سفیدی (ریشه)؛ با قیمتی مناسبتر و نشانهای از اصل بودن
زرشک مشهدی
زرشک یکی از اصلیترین و معروفترین سوغاتیهای مشهد است. درست است که بیشتر زرشک ایران در شهرهای خراسان جنوبی مثل قائنات و بیرجند تولید میشود، اما مشهد مرکز اصلی فروش و بستهبندی آن است. برای همین، بهترین و تازهترین زرشکها را میشود در بازارهای این شهر پیدا کرد.
در مشهد معمولاً دو نوع اصلی زرشک فروخته میشود. نوع اول زرشک پفکی است که ظاهرش حجیمتر و رنگش روشنتر است. این مدل که گرانتر هم هست، برای مهمانیها و تزیین غذا عالی است. نوع دوم زرشک دانه اناری است که رنگ تیرهتر و طعم ترشتری دارد. این مدل فشردهتر است و برای پختوپز روزمره استفاده میشود.
ادویه هفت قلم مشهدی
ادویه هفت قلم که خیلیها آن را به اسم «ادویه پلویی مشهدی» هم میشناسند، یکی از معروفترین و خوشعطرترین سوغاتیهای این شهر است. این ادویه در واقع یک ترکیب سنتی از چند ادویه مختلف است که عطاریهای قدیمی مشهد آن را آماده میکنند.
دستور تهیه این ادویه در هر عطاری ممکن است کمی فرق داشته باشد، اما معمولاً ترکیبی از دارچین، زنجبیل، زیره، هل، گل سرخ، زردچوبه و فلفل سیاه است. چیزی که این ادویه را خاص میکند، تعادل بینظیر بین طعمهای گرم، تند و معطر این ادویهها است.
این ادویه یک طعمدهنده عالی برای انواع غذاها، به خصوص پلوها و خورشتها محسوب میشود. فقط کافی است مقدار کمی از آن را به برنج یا خورشت اضافه کنید تا عطروطعم غذایتان کاملاً عوض شود. ادویه هفت قلم یک سوغات بسیار کاربردی و خوشعطر است که بوی آشپزی شما را تا مدتها خاص و به یاد ماندنی میکند.
کاکوتی مشهدی
کاکوتی یکی از آن سبزیهای کوهی و خوشعطری است که در عطاریها و بازارهای مشهد به وفور پیدا میشود. این گیاه که در کوهپایههای خراسان میروید، طعمی دارد که کمی شبیه به آویشن و نعناع است؛ یک طعم تند و تیز و در عین حال خنک. مشهدیها از کاکوتی به دو شکل اصلی استفاده میکنند:
- بهعنوان چاشنی؛ پودر خشک آن در ماست، دوغ و سالاد
- بهعنوان دمنوش؛ دمکرده آن برای دلدرد و مشکلات گوارشی
کاکوتی یک سوغات طبیعی، ارزان و بسیار کاربردی است که هم عطر و طعم خوبی به غذاهایتان میدهد و هم بهعنوان یک گیاه دارویی مفید در خانه به کار میآید.
زیره سیاه کوهی مشهدی
زیره سیاه کوهی یکی دیگر از ادویههای اصیل و باارزش خراسان است که در بازارهای مشهد با کیفیت عالی پیدا میشود. این زیره در کوههای این منطقه به صورت خودرو رشد میکند و همین موضوع باعث شده تا عطر و طعم آن بسیار قویتر و تندتر از زیره سبز معمولی باشد. این ادویه ریز و سیاه، کاربردهای مختلفی دارد:
- بهعنوان چاشنی در غذا برای طعم دادن به پلو، خورشت و غذاهای گوشتی
- همراه با نان و پنیر برای یک طعم متفاوت و خوشمزه
- برای مصارف دارویی به صورت دمنوش برای کمک به هضم غذا
گل گاوزبان مشهد
گل گاوزبان یکی از معروفترین گیاهان دارویی است که در عطاریهای مشهد با کیفیت خیلی خوبی پیدا میشود. اگرچه این گیاه در شمال کشور هم کشت میشود، اما آب و هوای خراسان باعث شده تا گل گاو زبان این منطقه، عطر و خاصیت خوبی داشته باشد.
این گیاه که از گلهای بنفش و کرکدارش شناخته میشود، بیشتر به خاطر دمنوش آرامشبخش آن معروف است. دمنوش گل گاوزبان که معمولاً آن را با کمی لیمو عمانی یا نبات دم میکنند، یک نوشیدنی عالی برای کاهش استرس، آرامش اعصاب و داشتن یک خواب راحت است.
علاوه بر این، در طب سنتی از این دمنوش برای سرماخوردگی و تقویت بدن هم استفاده میشود. خریدن یک بسته گل گاوزبان خشک و باکیفیت از عطاریهای معتبر مشهد، بهترین سوغات طبیعی و بسیار مفید برای خودتان و عزیزانتان است.
سوغاتهای مذهبی و فرهنگی مشهد
بعد از خوراکیها، به سراغ دستهای از سوغاتیها میرویم که حال و هوای معنوی سفر به مشهد را همیشه برایتان زنده نگه میدارند. این یادگاریهای مذهبی و فرهنگی، بخش مهمی از سوغات این شهر هستند.
مهر، تسبیح و جانماز
مهمترین سوغات مذهبی مشهد مهر، تسبیح و جانماز است. در بین اینها، مهرهایی که از خاک حرم درست شدهاند، برای زائرها ارزش معنوی خیلی زیادی دارند. در مورد تسبیح هم بازارهای مشهد پر از مدلهای مختلف است. از تسبیحهای ساده و ارزان گرفته تا تسبیحهای گرانقیمتی که از سنگهای معروف خراسان مثل عقیق و فیروزه ساخته شدهاند.
تسبیحهای تربت هم طرفدارهای خاص خودشان را دارند. جانماز و سجادههای ترمه یا مخملی که روی آنها اسم امام رضا (ع) یا عکس گنبد حرم گلدوزی شده، یکی دیگر از یادگاریهای محبوب این سفر است.
انگشترهای نقره با سنگهای قیمتی
انگشترهای نقره با سنگهای قیمتی، یکی از باارزشترین و بهترین سوغاتیهایی است که میتوانید از مشهد بخرید. در بین این انگشترها، انگشتر فیروزه از همه معروفتر است. دلیلش هم این است که نیشابور که بهترین فیروزه دنیا را دارد، نزدیک مشهد است. برای همین، انگشترهای فیروزه اصل را به راحتی میتوانید در بازارهای این شهر پیدا کنید.
به غیر از فیروزه، انگشتر عقیق هم خیلی طرفدار دارد. عقیقهای باکیفیت خراسان که روی آنها ذکرهای مذهبی مثل «یا علی» یا «شرفالشمس» حکاکی شده، بسیار پرطرفدار هستند. هنر رکابسازی هنرمندان مشهدی هم باعث شده این انگشترها ارزش بیشتری پیدا کنند.
عطر حرم یا عطر مشهدی
بوی خوبی که در حرم حس میکنید، یکی از خاطرههای فراموشنشدنی این سفر است. برای همین، خیلیها دوست دارند عطر حرم را بهعنوان سوغات بخرند.
این عطرها که معمولاً با اسم «عطر حرم»، «عطر مشهدی» یا «عطر گل محمدی» فروخته میشوند، بویی شبیه به ترکیب گلاب و یاس دارند و یادآور همان بوی خوش حرم هستند. این شیشههای کوچک عطر، یک یادگاری خیلی خوب و معنوی از مشهد به حساب میآیند.
بستههای نبات و نمک متبرک
یکی از کوچکترین اما باارزشترین سوغاتیهای معنوی مشهد، بستههایی است که داخلشان مقداری نبات و نمک قرار دارد. این سوغاتیها که به «متبرکات رضوی» معروف هستند، ارزششان به خاطر جنبه معنوی آنها است.
نبات در فرهنگ ما نماد شیرینی و شادی است و نمک موجود در این بستهها هم نمک متبرک آشپزخانه حرم امام رضا (ع) است. برای همین، این بستههای کوچک یک هدیه بسیار باارزش برای زائران به حساب میآیند.
این سوغاتی ساده و ارزان، یک راه خوب برای شریک کردن دیگران در برکت این سفر است. خیلی از زائرها این بستهها را به تعداد زیاد میخرند تا بهعنوان تبرکی کوچک به دوستان و آشنایانشان بدهند.
محصولات سنگتراشی (دیزی سنگی)
محصولات سنگتراشی، به خصوص دیزیهای سنگی، اصیلترین هنر دستی خود شهر مشهد به حساب میآیند. هنرمندان مشهدی این ظروف را از یک نوع سنگ نرم و خاص به نام «سرپانتین» میسازند که از کوههای اطراف مشهد به دست میآید.
معروفترین محصول این هنر، همین دیگهای سنگی است که به آنها «هرکاره» هم میگویند و برای پخت دیزی و انواع خورشت عالی هستند. خیلیها معتقدند غذا در این دیگها طعم خیلی بهتر و جاافتادهتری پیدا میکند. علاوه بر دیزی، وسایل دیگری مثل هاون، گلدان و وسایل تزیینی سنگی هم با این هنر ساخته میشود.
محصولات فیروزهکوبی مشهد
فیروزهکوبی یکی از زیباترین و باارزشترین هنرهای دستی مشهد است. در این هنر، قطعات کوچک سنگ فیروزه اصل نیشابور را با دقت و ظرافت روی ظروف مسی مثل گلدان، قندان و بشقاب میچسبانند. این کار باعث میشود یک ظرف ساده مسی، به یک اثر هنری خیرهکننده تبدیل شود.
اگرچه این هنر در اصفهان هم رایج است، اما به خاطر نزدیکی مشهد به معدن فیروزه نیشابور، فیروزهکوبیهای این شهر اصالت خاصی دارند. این ظروف زیبا و گرانبها، یک سوغاتی هنری بسیار چشمنواز و ماندگار از مشهد به حساب میآیند.
محصولات چرمی مشهد
مشهد یکی از شهرهای اصلی تولید محصولات چرمی در ایران است. حتی یکی از معروفترین برندهای چرم ایران هم به اسم «چرم مشهد» شناخته میشود. به همین خاطر، انواع کیف، کفش، کمربند و کتهای چرمی با کیفیت خیلی خوب در فروشگاههای این شهر پیدا میشود. اگر دنبال سوغاتی بادوام، شیک و کاربردی هستید، خرید یک محصول چرمی باکیفیت از مشهد، انتخاب خیلی خوبی است.
قالی و گلیم مشهد
هنر قالیبافی در مشهد سبک و سیاق خودش را دارد و قالیهای این شهر با چند ویژگی مشخص شناخته میشوند. اول از همه، قالیهای مشهد به دوام و عمر طولانیشان معروف هستند. دوم، رنگبندی آنها معمولاً تیره و سنگین است و بیشتر از رنگهایی مثل لاکی تیره و سرمهای در بافتشان استفاده میشود.
طرح اصلی آنها هم همان طرح معروف «لچک و ترنج» است؛ یعنی یک نقش بزرگ و اصلی در وسط قالی و چهار نقش کوچکتر و مشابه در گوشههای آن. درست است که قالی مشهد سوغات گرانقیمتی به حساب میآید، اما در عوض یک یادگاری بسیار اصیل و ماندگار است که سالهای سال برایتان کار میکند.
کجا و چگونه بهترین سوغات را در مشهد بخریم؟
قبل از خرید سوغات در مشهد، بهتر است بدانید دنبال چه نوع خریدی هستید. آیا یک خرید کلی و برای تعداد زیاد مد نظرتان است، یا میخواهید یک هدیه خاص و هنری پیدا کنید؟ بازارهای مشهد بر اساس همین موضوع به چند دسته تقسیم میشوند:
خرید سنتی و اقتصادی
اگر دنبال خرید کلی و با قیمت مناسب هستید و دوست دارید در بازارهای شلوغ و سنتی قدم بزنید، بهترین جا برای شما، بازارهای اطراف حرم است. این بازارها برای خرید سوغاتیهای عمومی مثل نبات، زرشک معمولی و یادگاریهای مذهبی ارزانقیمت عالی هستند. دسترسی راحت به این بازارها یکی از دلایلی است که خیلی از مسافران برای رزرو هتل مشهد، هتلهای نزدیک حرم را انتخاب میکنند.
خرید باکیفیت و مطمئن
برخلاف بازارهای سنتی که برای خرید عمومی مناسب هستند، برای خرید سوغاتهای گرانقیمت مثل زعفران اعلا، انگشتر فیروزه اصل یا محصولات چرمی برند، بهتر است به فروشگاههای تخصصی سر بزنید. این فروشگاهها در خیابانهای اصلی شهر مثل احمدآباد و سجاد یا در پاساژهای مدرن قرار دارند. درست است که قیمتها در آنها کمی بالا است، اما در عوض، از اصل بودن و کیفیت جنس مطمئن هستید.
خرید صنایع دستی
اگر دوست دارید سوغاتی خود را مستقیماً از دست خود هنرمند بخرید و با کارهای دستی اصیل آشنا شوید، باید از شلوغی شهر فاصله بگیرید و به طرقبه و شاندیز بروید. این مناطق ییلاقی که معمولاً در برنامههای رزرو تور مشهد هم گنجانده میشوند، بهترین جا برای پیدا کردن سوغات هنری و منحصربهفرد هستند.
قیمتها و نکات مهم هنگام خرید سوغات مشهد
قیمت سوغاتیها در مشهد همه جا یکسان نیست و به کیفیت جنس، جایی که از آن خرید میکنید و بستهبندی آن بستگی دارد. با این حال، داشتن یک حدود قیمت کلی به شما کمک میکند تا با دید بازتری خرید کنید.
جدول حدود قیمت سوغات اصلی مشهد به شرح زیر است:
|
نام سوغاتی |
واحد |
حدود قیمت (تومان) |
|
زعفران سرگل درجه یک |
هر مثقال (۴.۶ گرم) |
۶۰۰,۰۰۰ تا ۱,۲۰۰,۰۰۰ |
|
زرشک پفکی اعلا |
هر کیلوگرم |
۳۵۰,۰۰۰ تا 8۵۰,۰۰۰ |
|
نبات شاخهای زعفرانی |
هر کیلوگرم |
۸۰,۰۰۰ تا 3۵۰,۰۰۰ |
|
انگشتر نقره با فیروزه نیشابور |
هر عدد (مدل ساده) |
شروع از ۱,۵۰۰,۰۰۰ به بالا |
|
دیزی سنگی (هرکاره) |
هر عدد (اندازه متوسط) |
۲۵۰,۰۰۰ تا ۵۰۰,۰۰۰ |
|
تسبیح، عطر و مُهر |
هر عدد |
۵۰,۰۰۰ تا 3۵۰,۰۰۰ |
نکاتی که در ادامه میگوییم، به شما کمک میکنند تا خرید بهتری داشته باشید:
چانهزنی را فراموش نکنید: در بازارهای سنتی مثل بازار رضا، چانه زدن یک رسم است. با کمی خوشرویی میتوانید تخفیف خوبی بگیرید.
گول زعفران ارزان را نخورید: زعفران خوب، طعم کمی تلخی دارد، نه شیرین. یک راه تست ساده این است که یک رشته از آن را در آب سرد بیندازید؛ زعفران اصل خیلی آرام رنگ زرد – نارنجی پس میدهد، اما جنس تقلبی سریع آب را قرمز میکند.
برای خرید فیروزه فاکتور معتبر بخواهید: از فروشنده بخواهید در فاکتور قید کند «فیروزه طبیعی نیشابور». یادتان باشد فیروزه اصل گران است و قیمتهای خیلی پایین، حتماً مشکلی دارند.
نکات خرید دیزی سنگی: سنگی را انتخاب کنید که یکدست و بدون ترک باشد. حتماً قبل از اولین استفاده، دیگ را طبق دستور فروشنده «آببندی» کنید.
به دلالها اعتماد نکنید: به افرادی که در اطراف حرم اصرار میکنند شما را به مغازههای «ارزان و خوب» ببرند، اعتماد نکنید؛ آنها از فروشنده پورسانت میگیرند و آن هزینه از جیب شما پرداخت میشود.
راهنمای خرید سوغات از بازار رضا و سایر مراکز خرید
حالا که میدانید دنبال چه نوع خریدی هستید، بیایید با هم در معروفترین بازارهای مشهد یک گشت مجازی بزنیم تا ببینیم هر کدام برای خرید چه چیزهایی مناسبتر هستند:
بازار رضا
این بازار سرپوشیده و طولانی، دو طبقه دارد و معروفترین مرکز خرید سوغات مشهد است. در طبقه همکف آن، بیشتر مغازههای زعفران، زرشک، نبات، انگشتر، تسبیح، عطر و پارچه را پیدا میکنید. طبقه دوم هم بیشتر کارگاههای کوچک انگشترسازی و فیروزهتراشی و مغازههایی با جنسهای ارزانتر است. بازار رضا همیشه شلوغ و پر از شور و هیجان است و حال و هوای خرید سنتی در مشهد را به خوبی نشان میدهد.
طرقبه و شاندیز
طرقبه و شاندیز مرکز فروشگاههای هنری و کارهای دستی است. در این مناطق ییلاقی، بازارهای محلی وجود دارد که در آنها میتوانید بهترین دیزیهای سنگی، سبدهای حصیری (هنر ارغوان بافی) و محصولات چرمی دستدوز را پیدا کنید و مستقیماً از خود تولیدکننده خرید کنید.
پاساژهای مدرن برای خرید راحت و امروزی
پاساژهای مدرن مثل «الماس شرق» و «آرمیتاژ»، نقطه مقابل بازارهای سنتی هستند. در این مراکز خرید میتوانید در یک محیط خنک و با قیمتهای مشخص، از شعبههای فروشگاههای معروف زعفران، چرم و جواهرات خرید کنید. اینجا نمیتوانید چانه بزنید، اما خوبیاش این است که جنسها بستهبندی شیک و استانداردی دارند و از کیفیتشان مطمئن هستید.
بازار سرشور و مغازههای اطراف حرم
بازار سرشور و مغازههای اطراف حرم را میتوان یک نسخه کوچک و جمعوجور از بازار رضا دانست. این بازارها که در کوچهپسکوچههای نزدیک حرم قرار گرفتهاند، برای وقتی که عجله دارید و میخواهید چند سوغاتی دمدستی مثل مهر، تسبیح یا نبات بخرید، بسیار مناسب هستند.
کلید بازارهای مشهد در دست شما است
خرید سوغات در مشهد که در ابتدای سفر شاید کار سختی به نظر میرسید، حالا دیگر برای شما یک کار ساده و لذتبخش است. شما حالا میدانید که برای خرید زعفران اصل باید به چه نکاتی دقت کنید، بهترین بازار برای خرید انگشتر فیروزه کجا قرار دارد و چطور یک دیزی سنگی خوب را تشخیص دهید. اینکه بدانید بهترین زمان سفر به مشهد چه زمانی است در کیفیت سفر شما بیتاثیر نیست. در بعضی از زمانهای سال مخصوصا در مناسبهای خاص، مشهد شلوغتر است و این مسئله در قیمت سوغات نقش دارد.
مهمتر از همه، خرید سوغات بخشی از خاطرهسازی سفر شما است. حالا با خیال راحت در بازارهای مشهد قدم بزنید، از گشتوگذار لذت ببرید و بهترین یادگاریها را برای خودتان و عزیزانتان به خانه ببرید.
بهترین یا بدترین تجربه شما از خرید سوغات در مشهد چه بوده است؟ آیا نکته یا ترفند خاصی برای خرید دارید که به درد بقیه بخورد؟ خوشحال میشویم تجربهتان را در کامنتها برایمان بنویسید.
سوالات متداول
بهترین سوغات مشهد چیست؟
زعفران، زرشک و انگشتر فیروزه معروفترین و اصلیترین سوغات مشهد به حساب میآیند. در کنار اینها، سوغاتهای دیگری مثل ادویه هفت قلم و دیزی سنگی هم طرفداران زیادی دارند.
آیا زعفران مشهد اصل و مرغوب است؟
بله مشهد مرکز اصلی فروش و بستهبندی بهترین زعفرانهای جهان است. اما برای خرید زعفران اصل و باکیفیت، باید دقت کنید و زعفران فلهای و ارزان را نخرید. بهترین راه، خرید از فروشگاههای معتبر و برندهای بستهبندی شده است.
آیا میتوانم سوغات را آنلاین سفارش دهم؟
بسیاری از برندهای معتبر زعفران، چرم و حتی بعضی از فروشگاههای صنایع دستی که در مقاله به آنها اشاره شد، امکان خرید آنلاین را هم دارند.
کجا میتوانم سوغات ارزانتر و با کیفیت پیدا کنم؟
برای سوغاتهای عمومی و ارزانتر، بازار رضا گزینه مناسبی است، اما باید در انتخاب جنس دقت کنید و حتماً چانه بزنید. برای جنسهای باکیفیت و اصیل، بهتر است سراغ فروشگاههای تخصصی یا هنرمندان محلی در طرقبه و شاندیز بروید، هرچند قیمتها بالاتر خواهد بود.
آیا بستهبندی سوغات مشهد مناسب ارسال به خارج از کشور است؟
بله بسیاری از سوغاتهای مشهد، به خصوص زعفران، توسط برندهای معتبر با بستهبندیهای استاندارد و شیکی عرضه میشوند که کاملاً برای حمل در سفر و حتی ارسال به خارج از کشور مناسب هستند.
